Na stronie Głównego Inspektoratu Weterynarii znajdziemy informacje dotyczące stwierdzenia 109-113 przypadków wścieklizny u zwierząt w 2021 r. w Polsce. Zdecydowana większość została rozpoznana u zwierząt dzikich (lisy, jenoty, kuny, żbik i sarna), jednakże dziesięć z nich to zachorowania u zwierząt domowych (koty i psy). W 2022 roku potwierdzono już 21 przypadków wścieklizny, w tym dwa u psów (stan na 10 marca 2022 r.). Dla porównania w latach 2016-2020 na terenie całego kraju stwierdzano po kilkanaście przypadków choroby rocznie. Zwiększająca się ilość zachorowań może być niepokojąca, ponieważ wścieklizna jest nieuleczalną i śmiertelną zoonozą. W ciągu roku z powodu wścieklizny umiera ponad pięćdziesiąt pięć tysięcy osób.
Spis treści:
- Kilka słów o wściekliźnie
- Lepiej zapobiegać, niż leczyć – profilaktyka
- Co powinno nas zaniepokoić? – objawy wścieklizny
- Leczenie wścieklizny
- Wścieklizna a ludzie. Co zrobić, gdy zostałem pogryziony przez zwierzę dzikie albo domowe?
Kilka słów o wściekliźnie
Wścieklizna jest wirusową (rodzaj Lyssavirus) chorobą zakaźną zwierząt, a ściślej niektórych ssaków, która może przenieść się również na ludzi. Najczęściej chorują nietoperze, lisy, jenoty, małe gryzonie, a wśród zwierząt domowych psy i koty. Jej nazwa wywodzi się od przebiegu jednej z form choroby cechującej się wysokim podnieceniem i agresją, czyli wściekłością. Czasami nazywa się ją również wodowstrętem ze względu na jeden z jej objawów polegający na mimowolnych skurczach mięśni na widok lub dźwięk wody.
Choroba ta występuje niemal na całym świecie, choć w kilkunastu państwach, m.in. Czechach, Grecji, Irlandii, Norwegii. Szwajcarii, jest uważana za niewystępującą.
Lepiej zapobiegać, niż leczyć – profilaktyka
Pamiętajmy, że według rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 stycznia 2005 roku w sprawie zwalczania wścieklizny, każde zwierzę podejrzane o chorobę lub zakażenie, które mogłoby zarazić wirusem choroby człowieka, skierowane jest na trwającą 15 dni obserwację. Jeżeli po 15 dniach obserwacji nie będzie można stwierdzić lub wykluczyć wścieklizny, okres obserwacji może zostać przedłużony do 21 dni.
Jeśli zwierzę jest chore na wściekliznę należy poddać je eutanazji, ponieważ pomimo postępu medycyny wciąż nie jest znany żaden skuteczny lek na wściekliznę. Zwierzęta, które przeżyją trzytygodniową obserwację uważane są za wolne od wścieklizny.
Ogromną rolę odgrywa więc zapobieganie w rozprzestrzenianiu się choroby. Wściekliznę udaje się skutecznie ograniczyć poprzez szczepienia zwierząt, które w Polsce są obowiązkowe. Każdy właściciel psa powinien zaszczepić go przeciw wściekliźnie przed ukończeniem czwartego miesiąca życia, a następnie szczepić psa przynajmniej raz w roku.
Fakt zaszczepienia zwierzęcia powinien zostać odnotowany przez lekarza weterynarii poprzez wydanie zaświadczenia uwzględniającego dane właściciela, opisz zwierzęcia umożliwiający jego identyfikację oraz rodzaj wykorzystanej szczepionki i datę zaszczepienia.
Do działań profilaktycznych należy również uniemożliwianie swojemu psu kontaktu z dzikimi zwierzętami, nietoperzami oraz nieszczepionymi psami. Warto również zwracać uwagę, aby pies nie zjadał podczas spaceru leśnych owoców ze względu na to, że mogą występować na nich wirusy wścieklizny znajdujące się wcześniej w moczu zakażonych lisów. Warto również zaszczepić przeciwko wściekliźnie swoje koty, jeśli podejrzewamy, że mogą mieć one kontakt z wolnożyjącymi zwierzętami.
Co powinno nas zaniepokoić? – objawy wścieklizny
Nasz pies może zarazić się wścieklizną poprzez ślinę zarażonego zwierzęcia, co najczęściej jest równoznaczne z pogryzieniem, ponieważ wtedy zainfekowana ślina ma kontakt z otwartą raną. Czas od pogryzienia psa do momentu wystąpienia objawów jest stosunkowo długi – wynosi od 3 do 24 tygodni, zazwyczaj jednak objawy uwidaczniają się do 7 dnia od zakażenia.
Wścieklizna zasadniczo przebiega według stałego schematu. Na początku mamy do czynienia z fazą prodromalną, która trwa około 2-3 dni. Pies często liże miejsce pogryzienia, jego zachowanie ulega zmianie: może być apatyczny, otępiały, nierzadko występuje brak apetytu.
Kolejnym etapem, nie występującym jednak u wszystkich zakażonych zwierząt, jest faza podniecenia, zwana też fazą szałową. Trwa około tygodnia. W tym czasie pies może wykazywać wzmożoną agresję, może być nadpobudliwy, a co za tym idzie wyczerpany nadmiernym ruchem.
Ostatnim etapem choroby jest faza porażenia. Występują wówczas porażenia kończyn, krtani (co wpływa często na zmianę głosu). Pojawia się również piana na pysku tak często kojarzona przez ludzi ze wścieklizną. Jest ona spowodowana jednoczesnym występowaniem ślinotoku oraz problemów z przełykaniem. W końcowym etapie po całkowitym porażeniu dochodzi do śmierci zwierzęcia.
Leczenie wścieklizny
Dotychczas nie zostało wynalezione żadne skuteczne lekarstwo na wściekliznę. W przypadku braku objawów u pokąsanego pacjenta stosowane jest podanie surowicy oraz pięciu dawek szczepionki. U chorego, u którego objawy wścieklizny występują stosowane jest leczenie objawowe. Chory może zakażać osoby ze swojego otoczenia, w związku z tym osoby opiekujące się nim muszą zachować szczególne środki ostrożności.
Wścieklizna a ludzie. Co zrobić, gdy zostałem pogryziony przez zwierzę dzikie albo domowe?
W przypadku pogryzienia przez zwierzę i braku pewności, czy jest zaszczepione przeciw wściekliźnie, należy przemyć ranę za pomocą gorącej wody z mydłem lub środków antyseptycznych oraz niezwłocznie udać się do lekarza, który zadecyduje o dalszym postępowaniu.
Jeżeli zostaliśmy pogryzieni przez nieznane lub chore na wściekliznę zwierzę, wówczas podawana jest szczepionka w kilku dawkach w odpowiednich odstępach czasowych.
 | Artykuł powstał przy współpracy z Kliniką Teodorowscy – kliniką weterynaryjną na Śląsku, w Mikołowie i Orzeszu. |
expedit
